1. Nguồn gốc và Khổng Tử
Nho Giáo (Confucianism) khởi nguồn từ Trung Hoa cổ đại, do Khổng Tử (551–479 TCN) sáng lập và được kế thừa – phát triển bởi các học giả như Mạnh Tử, Tuân Tử. Nho Giáo không phải tôn giáo mà là một hệ thống triết học – đạo đức – chính trị, nhấn mạnh vai trò của giáo dục và tu thân.
2. Giáo lý cốt lõi
- Tam cương: Quân thần – Phụ tử – Phu phụ
- Ngũ thường: Nhân – Lễ – Nghĩa – Trí – Tín
- Tứ thư: Đại Học, Trung Dung, Luận Ngữ, Mạnh Tử
- Ngũ kinh: Kinh Thi, Kinh Thư, Kinh Lễ, Kinh Dịch, Kinh Xuân Thu
- Tu thân – Tề gia – Trị quốc – Bình thiên hạ
3. Quan niệm đạo đức và xã hội
- Con người vốn thiện, cần giáo dục – rèn luyện để thành người quân tử
- Tôn trọng trật tự, lễ nghi, gia đình và cộng đồng
- Đề cao lòng hiếu thảo, sự trung thành và liêm chính
- Chính danh – mỗi người phải làm tròn vai trò của mình trong xã hội
4. Ảnh hưởng của Nho Giáo
- Định hình đạo đức và nền văn hóa phương Đông: Trung Quốc, Việt Nam, Nhật Bản, Hàn Quốc
- Làm nền tảng thi cử – quan lại qua khoa cử suốt hàng nghìn năm
- Tạo khung mẫu cho cách trị quốc, dùng nhân trị thay vì pháp trị tuyệt đối
- Gắn liền với lễ nghĩa – phong tục – văn hóa gia tộc
5. Phê phán và tái nhìn nhận
Dù từng bị phê phán là bảo thủ, gia trưởng và kìm hãm sáng tạo cá nhân, nhưng Nho Giáo vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc gìn giữ đạo lý, tôn ti, trật tự xã hội, nhất là trong giai đoạn khủng hoảng giá trị hiện đại.
6. Nho Giáo trong đời sống hôm nay
- Ảnh hưởng tới văn hóa kính trên nhường dưới, lễ nghĩa ứng xử
- Gợi mở nền tảng đạo đức học và quản trị con người trong giáo dục, doanh nghiệp
- Tái hiện trong văn hóa thờ tổ tiên, trọng chữ nghĩa, trọng gia phong