Khổng Tử (孔子) – Bậc Thánh Nhân Khai Sáng Nho Giáo

1. Tiểu sử Khổng Tử

Khổng Tử tên thật là Khổng Khâu (551–479 TCN), tự Trọng Ni, sinh tại nước Lỗ (nay thuộc tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc). Dù xuất thân nghèo khó, ông nổi danh là người học rộng, hiểu sâu, và có lý tưởng phục hưng đạo lý – văn hóa của thời Chu.

2. Sự nghiệp giáo dục và hành đạo

• Lập học đường đầu tiên tại Trung Quốc, mở rộng quyền học cho mọi tầng lớp
• Truyền dạy hơn 3.000 học trò, nổi bật có 72 người đức hạnh – tài năng
• Truyền giảng tư tưởng Tu thân – Tề gia – Trị quốc – Bình thiên hạ
• Dành cả đời du hành nhiều nước chư hầu để tìm minh quân, nhưng bất thành

3. Tư tưởng trọng yếu của Khổng Tử

• Nhân (仁): Tình thương và lòng nhân ái – cốt lõi của đạo làm người
• Lễ (禮): Lễ nghi, trật tự xã hội, sự kính nhường trong giao tiếp
• Chính danh (正名): Danh vị và hành vi phải tương ứng – người làm cha phải ra cha, làm vua phải xứng vua
• Trung – Hiếu: Trung thành với nước, hiếu thuận với cha mẹ là nền tảng của đạo lý

4. Di sản để lại

• Luận Ngữ: Ghi lại lời dạy và cuộc sống của Khổng Tử qua lời học trò
• Ảnh hưởng đến nền triết học – đạo đức – chính trị phương Đông suốt hàng ngàn năm
• Được tôn xưng là Vạn thế sư biểu – Người thầy của muôn đời
• Các đền thờ Khổng Tử (Văn Miếu) có mặt ở khắp Á Đông, đặc biệt là Trung Quốc, Việt Nam, Hàn Quốc

5. Khổng Tử trong văn hóa Việt Nam

• Tư tưởng Khổng Tử thấm sâu vào hệ thống giáo dục, thi cử thời phong kiến
• Được phối thờ tại Văn Miếu Quốc Tử Giám – nơi biểu trưng trí tuệ dân tộc
• Ảnh hưởng đến quan niệm gia phong, luân lý, đạo học của người Việt

6. Lời trích nổi tiếng của Khổng Tử

• “Biết thì nói là biết, không biết thì nói là không biết – ấy mới thật là biết.”
• “Người quân tử học đạo để sửa mình. Kẻ tiểu nhân học đạo để cầu danh.”
• “Khi ba người đi với nhau, tất có người là thầy của ta.”